Το βιβλίο της Ελίφ Σαφάκ «10 λεπτά και 38 δευτερόλεπτα σ’ αυτόν τον παράξενο κόσμο» ήρθε στο μυαλό μου με αφορμή την πολύ νωπή δολοφονία της Άννας, της τρανς γυναίκας από την Κούβα, που δολοφονήθηκε πρόσφατα στην Αθήνα. Ένα βιβλίο που περιγράφει ακριβώς αυτόν τον κόσμο, τον κόσμο της αυθαίρετης διάκρισης, της ακατάσχετης βίας, της εξαναγκαστικής πορνείας και της αναπόφευκτης φτώχειας. Αλλά και τον κόσμο της αλληλεγγύης, της υποστήριξης, της φιλίας που παλεύει να αντικαταστήσει ένα ολόκληρο κοινωνικό σύστημα. Το βιβλίο αυτό βρέθηκε στη βραχεία λίστα του βραβείου Booker το 2019, και όχι άδικα!

Ποιο θέμα διαπραγματεύεται το βιβλίο; Η Λεϊλά, ή αλλιώς Τεκίλα Λεϊλά, βρίσκεται άγρια δολοφονημένη μέσα σε έναν κάδο σκουπιδιών. Αυτή είναι ακόμη μια κατά συρροή δολοφονία πόρνης στην Κωνσταντινούπολη.

Από τη δολοφονία μέχρι τον οριστικό της θάνατο όμως η Λεϊλά έχει στη διάθεση της 10 λεπτά και 38 δευτερόλεπτα θολερής συνείδησης, κατά την διάρκεια των οποίων από το μυαλό της περνούν κομβικές αναμνήσεις. Κάθε λεπτό και μια ανάμνηση την κατακλύζει. Παιδικές αναμνήσεις από την οικογένεια της στο Βαν, τα πρώτα της βήματα ως πόρνη στην Κωνσταντινούπολη, ο άντρας που αγάπησε, το βράδυ της δολοφονίας της είναι κάποιες από αυτές. Έχοντας πια αποκοπεί από την πατρική της οικογένεια, η Λεϊλά βασίζεται στους φίλους της να βρουν και να ανασύρουν το νεκρό της σώμα. Οι φίλοι της, οι πιστότεροι άνθρωποι που γνώρισε στη ζωή της, είναι πέντε και έχουν όλοι, εκτός από ονόματα, προσωνύμια. Έτσι, η Λεϊλά τους θυμάται και τους περιμένει. Τον Σαμποτάζ Σινάν, τη Νοσταλγία Ναλάν, τη Τζαμίλα, τη Ζαινάμπ122 και τη Χόλιγουντ Χουμέιρα.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου βλέπουμε καλειδοσκοπικά τη ζωή της Λεϊλά , από την παιδική της ηλικία μέχρι και τη στιγμή του θανάτου της. Μέσα στις αφηγήσεις της, εκτός από την οικογένεια της, κυριαρχούν και οι πέντε φίλοι της. Η γνωριμία τους, η συναναστροφή τους αλλά και η δική τους ιστορία για το πώς κατέληξαν στην Κωνσταντινούπολη.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, περιγράφεται η προσπάθεια αυτών των πέντε να πάρουν το σώμα της δολοφονημένης φίλης τους και να το θάψουν έτσι όπως του αξίζει, καθώς σε αντίθετη περίπτωση η φίλη τους θα καταλήξει στο Κοιμητήριο των Ασυντρόφευτων, ένα νεκροταφείο στο οποίο θάβονται βιαστικά και μόνοι τους οι άνθρωποι του περιθωρίου.

Λίγα λόγια για τους χαρακτήρες: Η Λεϊλά, η βασική πρωταγωνίστρια του βιβλίου, ήταν μια γυναίκα που όταν έφτασε στην Κωνσταντινούπολη είχε το όνειρο να τη δαμάσει. Ωστόσο, οι συνθήκες την ώθησαν στον δρόμο της πορνείας, ως καταφύγιο από την ωμότητα της κοινωνίας με την οποία βρέθηκε αντιμέτωπη. Με καταγωγή από το Βαν και έχοντας ζήσει εκεί με την πατρική της οικογένεια ήταν ξένη μεταξύ ξένων. Η Λεϊλά το έσκασε από την περιοχή και την πατρική της οικογένεια για να γλιτώσει από τα μυστικά, τη βία, τη σκληρότητα της θρησκείας που της επέβαλλε ο πατέρας της, αλλά και από την κακοποίηση που της συνέβη στον στενό κύκλο της οικογένειας. Στην Κωνσταντινούπολη ήρθε αντιμέτωπη με περίσσεια επίσης σκληράδα, καθώς η ζωή της στο πορνείο δεν ήταν πάντοτε ρόδινη. Όμως, κατόρθωσε να γευτεί τη φιλία και τον έρωτα, ξεφεύγοντας για λίγο από την πορνεία. Ο θάνατος της ήταν ξαφνικός και βίαιος, όμως αυτά τα δέκα λεπτά και 38 δευτερόλεπτα της δώσαν χρόνο για νοερό αποχαιρετισμό και την τόσο απαραίτητη ανασκόπηση της ζωής.

Ο Σινάν, υπήρξε ο μόνος άνθρωπος που η  Λεϊλά γνώριζε παιδιόθεν και τη συντρόφευσε μέχρι και το τέλος της ζωής της. Φίλοι ακόμη από το Βαν, ανακούφισαν τη μοναξιά τους ο ένας στη συντροφιά του άλλου. Η Νοσταλγία Ναλάν και η Τζαμίλα, πόρνες και οι δυο, υπήρξαν στη ζωή της πιστές φίλες που μοιράζονταν μαζί της τη δυσκολία και τον κίνδυνο αυτού του περιθωρίου. Η Ναλάν, τρανς γυναίκα από την Ανατολία, και η Τζαμίλα, εκπορνευμένη Σομαλή μετά από εξαπάτηση, στάθηκαν δίπλα της σαν βράχοι, με τον ίδιο τρόπο που το έκανε και εκείνη στις στιγμές που χρειάστηκε. Τέλος, η Ζαιναμπ122 και η Χόλιγουντ Χουμέιρα, γυναίκες που επίσης δούλευαν στο ευρύτερο πλαίσιο «της νύχτας» παίζουν και αυτές τον δικό τους ρόλο στο χθες και στο σήμερα της πρωταγωνίστριας.

Διαβάστε αυτό το βιβλίο εάν: θέλετε μια σκληρή αλλά ρεαλιστική απεικόνιση της ζωής στο περιθώριο με φόντο την Κωνσταντινούπολη. Τα κοινωνικά ζητήματα που θίγονται στο βιβλίο είναι πολλά: έμφυλη βία, θρησκεία, οικογενειακές σχέσεις, ταυτότητα φύλου, δικαιοσύνη, κοινωνικές συνθήκες, πορνεία, μοναξιά, διάκριση, αποδοχή και φιλία είναι τα κυριότερα από αυτά. Ένα βιβλίο μοναδικό, που περπατά σε δρόμους σκοτεινούς και επικίνδυνους, αναδεικνύοντας τον πόνο, το φόβο και την προσπάθεια επιβίωσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα: Η ΕΛΙΦ ΣΑΦΑΚ είναι η βρετανοτουρκικής καταγωγής βραβευμένη συγγραφέας των μπεστ σέλερ Ο ΜΑΘΗΤΕΥΟΜΕΝΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, Το μπάσταρδο της Κωνσταντινούπολης και Οι 40 Κανόνες της Αγάπης. Το μυθιστόρημά της 10 ΛΕΠΤΑ ΚΑΙ 38 ΔΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΑ Σ’ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΚΟΣΜΟ ήταν στη βραχεία λίστα του βραβείου Booker το 2019. Το έργο της έχει μεταφραστεί σε 50 γλώσσες. Υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών, της LGBT+ κοινότητας και της ελευθερίας του λόγου, η Σαφάκ συναρπάζει με τις δημόσιες ομιλίες της (δύο φορές ομιλήτρια στο TED Global). Αρθρογραφεί σε σημαντικά έντυπα ανά τον κόσμο, έχει τιμηθεί με το μετάλλιο του Ιππότη του Τάγματος Γραμμάτων και Τεχνών (Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres) και είναι επίσης μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Λογοτεχνίας της Μεγάλης Βρετανίας (Royal Society of Literature). Το 2017 επιλέχθηκε από το Politico ως ένα από τα δώδεκα άτομα που μπορούν «να συμβάλουν στην πολυπόθητη ανάταση της ψυχής». Η Σαφάκ έχει συμμετάσχει ως κριτής σε πολλά λογοτεχνικά βραβεία, έχει προεδρεύσει στα βραβεία Wellcome και σήμερα είναι κριτής στα βραβεία Orwell (Με πληροφορίες από την ιστοσελίδα των εκδόσεων Ψυχογιός).

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

Συγγραφέας: Ελίφ Σαφάκ

Μετάφραση: Άννα Παπασταύρου

Εκδόσεις: Ψυχογιός

Έτος έκδοσης: 2021

Αριθμός σελίδων: 389