Το βιβλίο «Σκοτεινή μου Βανέσα» (Εκδόσεις Ψυχογιός, Μετάφραση Φωτεινή Πίπη) της Κέιτ Ελίζαμπεθ Ράσελ είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται με σφιγμένο στομάχι. Ένα βιβλίο που πήρε καιρό και στην ίδια τη Ράσελ να το γράψει, ενώ αναγκάστηκε να ομολογήσει πως άντλησε από προσωπικά της βιώματα προκειμένου να καταλαγιάσει τις φωνές που κατέκριναν το περιεχόμενο του βιβλίου. Το βιβλίο διαπραγματεύεται την κακοποίηση ανήλικων κοριτσιών από καθηγητή τους, ένα αφήγημα που ανά τα χρόνια έχει ντυθεί με έναν «ρομαντισμό» που δε ταιριάζει καθόλου στο γεγονός της κακοποίησης, και έχει συντελέσει μεταξύ άλλων και στην κανονικοποίηση του.

Ποιο θέμα διαπραγματεύεται το βιβλίο; Είναι 2017 και η Βανέσα Γουάι είναι 32 ετών και εργάζεται σε ένα ξενοδοχείο, δουλειά που την αφήνει παγερά αδιάφορη. Όταν μια καταγγελτική ανάρτηση στα social media στοχοποιεί τον Τζέικομπ Στρέιν, έναν καθηγητή που η Βανέσσα είχε στο Γυμνάσιο, η ζωή της θα πάρει μια τελείως διαφορετική τροπή, καθώς θα κληθεί να γυρίσει πίσω και να αναμοχλεύσει μνήμες που για χρόνια ήταν τοποθετημένες μέσα της με διαφορετικό τρόπο.

Έτσι λοιπόν η Βανέσσα θα γυρίσει στο 2000, σε ηλικία δεκαπέντε ετών, και στην πρώτη γνωριμία που είχε με τον σαρανταδυάχρονο τότε κύριο Στρέιν, μια γνωριμία η οποία με δική του πρωτοβουλία μετεξελίχθηκε σε ερωτική σχέση. Η ερωτική σχέση και η μεταξύ τους επικοινωνία συνεχίστηκε για πολλά χρόνια, ενώ στο σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα ψήγματα αραιής επικοινωνίας.

Η Βανέσσα θυμάται βήμα βήμα την προσέγγιση του και τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκε η σχέση τους, δυσκολεύεται όμως να χαρακτηρίσει αυτή την εμπειρία κακοποιητική. Αντιθέτως, η μέχρι τώρα στάση της απέναντι σε ότι συνέβη ανάμεσα τους είχε την ετικέτα «έρωτας». Στο νου της διαπραγματεύεται συνεχώς την δική της ευθύνη, τη «συναίνεση» που θεωρεί πως έδωσε, το συναισθηματικό κέρδος που θεωρεί πως αποκόμισε, καθώς ο Στρέιν ήταν ένα πρόσωπο που της έδειξε ενδιαφέρον και αγάπη, μέσα στη πολύ μοναχική ζωή που, μέχρι να τον γνωρίσει, ζούσε.

Όσο οι κατηγορίες εναντίον του πληθαίνουν, οι κρούσεις για παραδοχές και ομολογία δε σταματούν να έρχονται και στο δικό της πρόσωπο, καθώς στο παρελθόν υπήρχαν υπόνοιες στην κοινότητα για τη «σχέση» τους. Η Βανέσα θα κληθεί να κάνει απολογισμό αυτής της πολύχρονης συσχέτισης με τον Στρέιν, σε ένα άλλο πρίσμα αυτή τη φορά, προσπαθώντας να κατασταλάξει μέσα της σε σχέση με το τι πραγματικά ήταν αυτό που συνέβη ανάμεσα τους.

Λίγα λόγια για τους χαρακτήρες: ΗΒανέσα Γουάιπαρουσιάζεται από πάντα ένα μοναχικό κορίτσι, το οποίο αισθάνεται ορατό και κατανοητό για πρώτη φορά μέσα από το ενδιαφέρον του Στρειν. Από αυτή τη συσχέτιση πιάνεται και αφήνεται στην οπτική του ίδιου για εκείνη. Η δική του εξιστόρηση, η δική του φαντασίωση, οι δικές του προτάσεις είναι αυτές που θα διαμορφώσουν τα χαρακτηριστικά της, μιας και δεν υπάρχει ουσιαστικό πλέγμα υποστήριξης για την ίδια από τα άλλα κοινωνικά περιβάλλοντα στα οποία κινείται. Επομένως, όταν η Βανέσα θα κληθεί να επαναξιολογήσει το βίωμα αυτό, θα κληθεί να εγκαταλείψει την όποια αίσθηση εαυτού συγκρότησε μέσα του. Και όταν δεν υπάρχει εναλλακτικό αφήγημα εαυτού για να το αντικαταστήσει, τότε αυτό είναι κάτι που πονά πολύ και προκαλεί αμηχανία και φόβο. Πώς μπορεί άραγε η «σκοτεινή» Βανέσα, χαρακτηρισμός του Στρειν για την ίδια, να βγει για πρώτη φορά στο φως;

Ο Τζέικομπ Στρέιν αποτελεί επίσης πρωταγωνιστικό πρόσωπο του βιβλίου. Ο Στρειν είναι καθηγητής, που η φήμη του αυστηρού, του μοναχικού και του έξυπνου τον συνοδεύει, γεγονός που όχι μόνο απολαμβάνει αλλά φροντίζει και να ενισχύει σε κάθε ευκαιρία. Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει την Βανέσα είναι σταδιακός και βασίζεται στις εκτιμήσεις του σχετικά με το περιθώριο που μπορεί να έχει απέναντι της, ο τρόπος δηλαδή που ο κάθε κακοποιητής «μετρά» τα υποψήφια θύματα του. Έπειτα, ο ιστός που πλέκει γύρω της βασίζεται κατά βάση στο επιχείρημα της συνενοχής της, ένα επιχείρημα το οποίο, ιδιαίτερα όταν η συζήτηση αναφέρεται σε ανήλικα άτομα, είναι ανυπόστατο. Η αμφιθυμία απέναντι της, η ενοχή που της προκαλεί, ο ρόλος του θύματος που ο ίδιος υιοθετεί είναι πρακτικές που σιγά σιγά του επιτρέπουν να διαμορφώσει το κακοποιητικό κλίμα με τέτοιον τρόπο ώστε όχι μόνο να εξασφαλίσει τη συνέχιση της συσχέτισης αλλά και τη σιωπή της Βανέσας. Ακριβώς η κατάρρευση αυτού του ιστού είναι που θα θορυβήσει τη Βανέσα, ο ισχυρισμός του Στρειν δηλαδή πως «η μοναδικότητα της τον προκάλεσε» να την ερωτευτεί, παρά τη θέληση του και ενάντια στους κοινωνικούς κανόνες, αφού μια πληθώρα νεαρών κοριτσιών θα τον καταγγείλουν για αυτήν ακριβώς τη συμπεριφορά. Μια συμπεριφορά που έχει όνομα και λέγεται παιδοφιλία.

Διαβάστε αυτό το βιβλίο εάν: θέλετε να δείτε το τραύμα που δημιουργεί ένα κακοποιητικό βίωμα μέσα από τα μάτια ενός κοριτσιού που το έζησε και όμως δυσκολεύεται να το αναγνωρίσει. Η κοινωνία επιμένει είτε να κανονικοποιεί τα σεξουαλικά εγκλήματα είτε να κάνει πως δε τα βλέπει, ιδιαίτερα όταν αυτά συνοδεύονται από ζητήματα ταμπού, όπως η παιδοφιλία. Επιπλέον, η ιστορία προσφέρει απλόχερα μια νέα -επίπονη και καθόλου ρομαντική- οπτική απέναντι στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων με εξαιρετικά μεγάλο ηλικιακό χάσμα αλλά και ρόλους που θα έπρεπε να είναι απαγορευτικοί για κάθε ερωτική συσχέτιση.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα: H Κέιτ Ελίζαμπελ Ράσελ κατάγεται από το ανατολικό Μέιν. Έχει διδακτορικό στη δημιουργική γραφή από το Πανεπιστήμιο του Κάνσας και μάστερ από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Το ΣΚΟΤΕΙΝH ΜΟΥ ΒΑΝEΣΑ είναι το πρώτο της μυθιστόρημα. (Με πληροφορίες από την ιστοσελίδα των εκδόσεων Ψυχογιός).

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

Συγγραφέας: Κέιτ Ελίζαμπεθ Ράσελ

Μετάφραση: Φωτεινή Πίπη

Εκδόσεις: Ψυχογιός

Έτος έκδοσης: 2020

Αριθμός σελίδων: 480