Το βιβλίο «Μόνος στο Βερολίνο» είναι ένα πολύ βαθύ βιβλίο, με ένα θέμα δύσκολο και επίπονο, ακόμα και στο σήμερα. Πόλεμος, ναζισμός, απώλεια και αντίσταση συνθέτουν με λίγα λόγια το σκηνικό στο οποίο εκτυλίσσεται. Είναι ένα βιβλίο που αξίζει και χρειάζεται να διαβαστεί, καθώς παρουσιάζει την έσωθεν καταπίεση του γερμανικού λαού από το ναζιστικό καθεστώς αλλά και την έσωθεν αντίσταση που Γερμανοί πολίτες προέβαλαν απέναντι στη χιτλερική τρομοκρατία. Το βιβλίο είναι βασισμένο σε αληθινή ιστορία αντίστασης ζευγαριού , όπως αναφέρεται και στο επίμετρο του.

Ποιο θέμα διαπραγματεύεται το βιβλίο; Γερμανία 1940. Οι Κβάνγκελ είναι ένα μεσήλικο ζευγάρι που μένει σε κάποια πολυκατοικία της οδού Γιαμπλόνσκι. Ο Ότο εργάζεται σε εργοστάσιο ξυλείας, το οποίο πλέον κατασκευάζει φέρετρα, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες κήδευσης που προέκυψαν από τον πόλεμο. Μια μέρα, λαμβάνουν γράμμα από το μέτωπο που τους πληροφορεί τον θάνατο του γιου τους. Αυτό το γεγονός ξεχειλίζει το ποτήρι της ανοχής τους απέναντι στο χιτλερικό καθεστώς, που διατείνεται ότι βρίσκεται σε λαμπρή πορεία νίκης του πολέμου και συνάμα εξαντλεί την καταπίεση του εντός και εκτός συνόρων. Έτσι λοιπόν, ο Ότο αποφασίζει να γράφει σημειώματα με μηνύματα εναντίον του Χίτλερ και να τα αφήνει σε χώρους με δημόσια πρόσβαση, ως μια πράξη αντίστασης απέναντι στο ναζισμό. Όταν αποκαλύπτει στην Άννα αυτή του τη σκέψη εκείνη του ζητά να συμμαχήσουν, και παρά τις αρχικές του επιφυλάξεις, οι δυο τους συνεργάζονται. Μετά από λίγα αφημένα σημειώματα, τα οποία απλοί πολίτες βρήκαν και παρέδωσαν από φόβο, η Γκεστάπο αποφασίζει να βρει το άτομο που διαπράττει αυτό το έγκλημα ενάντια στο Χίτλερ και εξαπολύει κυνηγητό. Το βιβλίο παρακολουθεί την Άννα και τον Ότο να συνεχίζουν την αντιστασιακή τους πράξη, άλλοτε παίζοντας κρυφτό και άλλοτε αντιμετωπίζοντας τις συνέπειες της παρακινδυνευμένης τους πράξης.

Το βιβλίο όμως δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στην αντίσταση, αλλά παρουσιάζει και το κοινωνικό μωσαϊκό μέσα στο οποίο αυτή λαμβάνει χώρα. Έτσι, οι ένοικοι της πολυκατοικίας (η Εβραία κυρία Ρόζενταλ, ο Μπαλντούρ Περζίκε που ανήκει στα στελέχη της χιτλερικής νεολαίας, οι καιροσκόποι Ένο Κλούγκε και Μπορκχάουζεν) αλλά και οι συνάδελφοι του Ότο στο εργοστάσιο, διαδραματίζουν το δικό τους ρόλο στην ιστορία, απεικονίζοντας τη μεγαλύτερη εικόνα της γερμανικής κοινωνίας που βρίσκεται υπό το ναζιστικό ζυγό.

Λίγα λόγια για τους πρωταγωνιστές του βιβλίου: Ο Ότο είναι ένας εσωστρεφής, σιωπηλός, υπεράνω πάσης υποψίας άνδρας, ο οποίος ζει και επιδιώκει τη τάξη και την ησυχία του. Και ενώ η εσωτερική του στάση αλλάζει με το θάνατο του γιού του, εξακολουθεί να διατηρεί αυτή την εικόνα προκειμένου να πετύχει το σκοπό του. Έξυπνα και γενναία συνεχίζει τη δράση του και γενναία δέχεται τις συνέπειες της απόφασης του.

 Η Άννα είναι μια σιωπηλή παρουσία που επικεντρώνεται στη φροντίδα του σπιτιού και της οικογένειας της. Ο θάνατος του γιού της την απομακρύνει από τον Ότο και την αγάπη που του έχει, καθώς ένα κομμάτι της τον θεωρεί υπαίτιο, αφού με την ήσυχη στάση του επέτρεψε την άνοδο του χιτλερισμού. Ωστόσο, όταν εκείνος συναινεί στο να συμμετάσχει στη διανομή των σημειωμάτων, βρίσκει μια ανανεωμένη αγάπη για το πρόσωπο του. Οι δυο τους σφιχτοδένονται μέσα στον κοινό τους αγώνα κατά του ναζισμού και παραμένουν έτσι ως το τέλος.

Διαβάστε αυτό το βιβλίο εάν: θέλετε μια οδυνηρά ειλικρινή ματιά στον πόνο, τον θρήνο και τη δυσκολία που προξένησε ο ναζισμός, ακόμα και μέσα στην ίδια τη Γερμανία. Ο τρόπος που ο Φάλαντα περιγράφει τη μεταστροφή της κοινωνίας υπό το καθεστώς του φόβου είναι συγκλονιστική και γεννά πολλά ερωτήματα σχετικά με τι μπορεί να κάνει ο άνθρωπος όταν βρίσκεται κάτω από αφόρητη πίεση. Από την άλλη το βιβλίο γεννά την ελπίδα, πως όσο «μικρός, ασήμαντος ή υπεράνω πάσης υποψίας» και αν νοείται κάποιος, οι πράξεις του μπορεί να φέρουν αναταραχή σε ένα σύστημα που διατείνεται πως είναι άτρωτο και ανίκητο.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα: Ο Χανς Φάλαντα (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Rudolf Ditzen) γεννήθηκε το 1893 στο Γκράιφσβαλντ. Άσκησε διάφορα επαγγέλματα (τοπογράφος, λογιστής, νυχτοφύλακας, έμπορος δημητριακών και διαφημιστής). Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εργάστηκε ως μεταφραστής και δημοσιογράφος. […]Το 1932 κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του “Kleiner Mann – was nun?” (αγγλ. έκδ. “Little Man, What Now?”), το οποίο περιγράφει την καθημερινή ζωή των προλεταριοποιημένων μικροαστών. Με το βιβλίο αυτό ο Φάλαντα αποκτά παγκόσμια φήμη. Αγοράζει τότε ένα αγρόκτημα στο Μέκλεμπουργκ και ασχολείται με την καλλιέργειά του. Ακολουθούν δώδεκα περίπου μυθιστορήματα και ένα βιβλίο με αυτοβιογραφικές αναμνήσεις. […] Ο Φάλαντα εγκαταλείπει το αγρόκτημά του το 1945 και εγκαθίσταται στο Βερολίνο. Το 1947 γράφει το «Μόνος στο Βερολίνο» και την ίδια χρονιά πεθαίνει από υπερβολική δόση υπνωτικών. Το 1950 κυκλοφορεί το πιο προσωπικό του βιβλίο «Ο πότης» (Με πληροφορίες από το βιογραφικό του συγγραφέα στο βιβλίο «Μόνος στο Βερολίνο»)

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

Συγγραφέας: Χανς Φαλάντα

Μετάφραση: Άντζη Σαλταμπάση

Εκδόσεις: Πόλις

Έτος έκδοσης: 2008

Αριθμός σελίδων: 668