Η “Αγάπη” ήταν ένα από τα βιβλία που ήθελα πολύ να διαβάσω. Κάτι στο λιτό σκούρο του εξώφυλλο και περισσότερο στην περίληψη του, μου δημιούργησε την αίσθηση ενός κινδύνου. Το πώς μπορεί να σχετίζεται η γονεικότητα με τον κίνδυνο, είναι κάτι που πάντοτε μου τραβά την προσοχή. 

Ποιο θέμα διαπραγματεύεται το βιβλίο; Η Βίμπεκε είναι μια νέα γυναίκα και μητέρα του Γιόν. Ο Γιόν είναι ένα οχτάχρονο παιδί. Διαβιούν κάτω από την ίδια στέγη, έχοντας πολύ πρόσφατα μετακομίσει οι δυο τους σε κάποιο χωριό της Βόρειας Νορβηγίας. Η επαφή τους φαίνεται εξ αρχής περιορισμένη: η Βίμπεκε γυρνά από τη δουλειά της, μπαίνει στο σπίτι και επικεντρώνεται στις σκέψεις και τις ανάγκες της,  ενώ ο Γιον περιμένει να ακούσει τους ήχους που σχετίζονται με την επιστροφή της, επιβεβαιώνοντας την παρουσία της από την κορυφή της σκάλας. Αργότερα οι δυο τους συναντιούνται για πρώτη φορά την ώρα του φαγητού, ανταλλάσσοντας μια περιορισμένη στιχομυθία, και έπειτα ο καθένας ακολουθεί το πρόγραμμα του. Ο Γιον αποφασίζει να πουλήσει μερικούς λαχνούς για την ομάδα του σχολείο του και η Βίμπεκε να περιποιηθεί τον εαυτό της.

Την επόμενη ημέρα είναι τα γενέθλια του Γιον. Πιστεύοντας πως η μητέρα του θα του ετοιμάσει κάποια έκπληξη, θέλει να της δώσει λίγο χρόνο για κάνει τις προετοιμασίες και αποφασίζει να βγει ξανά από το σπίτι. Η μητέρα του, που δε φαίνεται να θυμάται τη σημασία της αυριανής ημέρας, βγαίνει και εκείνη από το σπίτι για να επισκεφθεί τη Βιβλιοθήκη του χωριού, μιας και λατρεύει τα βιβλία. Όταν βρίσκει τη Βιβλιοθήκη κλειστή, αποφασίζει να κάνει μια βόλτα στο περιοδεύον λούνα παρκ της περιοχής.

Βίμπεκε και Γιον θα περάσουν μεγάλο μέρος μια παγωμένης νύχτας εκτός σπιτιού. Όμως κανένας από τους δυο δε γνωρίζει ότι το έτερο μέλος λείπει από το σπίτι, μιας και δεν έχουν μιλήσει για αυτό. Η Γιον βγαίνει από το σπίτι με την πεποίθηση πως η μητέρα του θα τον περιμένει όταν γυρίσει και η Βίμπεκε με την πεποίθηση πως ο Γιον είναι ήδη στο δωμάτιο του. Το υπόλοιπο του βιβλίου διαπραγματεύεται το ξεχωριστό βίωμα αυτής της νύχτας για τους δυο πρωταγωνιστές, οι οποίοι κινούνται ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον.

Λίγα λόγια για τους χαρακτήρες: Η Βίμπεκε είναι ένας άνθρωπος αυτοαναφορικός. Είναι εργαζόμενη, ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την εμφάνιση της και τις εντυπώσεις που αφήνει στους άλλους ανθρώπους, της αρέσει να χάνεται μέσα στον φανταστικό κόσμο των βιβλίων. Ως νέα γυναίκα, ενδιαφέρεται, φαντασιώνεται και επιθυμεί τις ερωτικές σχέσεις, γεγονός που δρα σαν καταλύτης στην πλοκή του βιβλίου. Μέσα στη διαπραγμάτευση των ερωτικών σχέσεων φωτίζονται δυο σημαντικές πλευρές του εαυτού της που πάνε χέρι χέρι:  μια πολύ διψασμένη για αποδοχή και αγάπη μια πολύ ανασφαλής, εξαιτίας αυτής της δίψας.

Ταυτόχρονα ωστόσο, είναι και η μητέρα ενός παιδιού. Φροντίζει για το βραδινό τους φαγητό, προσπαθεί να βάλει φρένο σε αυτό που βιώνει ως ενοχλητική συμπεριφορά από το Γιόν και του χαϊδεύει τα μαλλιά. Όμως, ακόμα και τότε, κοιτά τα χέρια της.

Ο Γιον από την άλλη είναι ένα οχτάχρονο παιδί που έχει μάθει να ζει σχεδόν αυτόνομα, όμως αναζητά την μητρική παρουσία. Περιμένει την επιστροφή της μητέρας του, με βεβαιότητα υποθέτει πως η μητέρα του θυμάται και προετοιμάζεται για τα γενέθλια του και αναρωτιέται αν θυμάται το τι θα ήθελε για δώρο. Κατά την διάρκεια της ξεχωριστής τους νύχτας θα την σκεφτεί πολλές φορές και όταν συνειδητοποιήσει την απουσία της από το σπίτι, θα φοβηθεί για την ασφάλεια της. Σε αντίθεση, η μητέρα του δε θα τον φέρει στο νου της καθόλου εκείνο το βράδυ και ούτε θα διαπιστώσει την απουσία του από το σπίτι. Στην πραγματικότητα, ο Γιον είναι ένα παιδί παραμελημένο.

Βίμπεκε και Γιον συγκλίνουν στις συναισθηματικές ανάγκες, προσπαθούν όμως να τις καλύψουν ο καθένας για τον εαυτό του. Αμφότεροι εκφράζουν την επιθυμία του κοινωνικού σχετίζεσθαι και ταυτόχρονα νιώθουν μοναξιά. Προσπαθούν να ενσωματωθούν στη νέα περιοχή και να εξερευνήσουν τις δυνατότητες που αυτή έχει να τους προσφέρει. Παίρνουν πρωτοβουλίες και λειτουργούν αυτόνομα. Σε αυτό το σημείο τίθεται και το μεγάλο ερωτηματικό. Πόσο αυτόνομα μπορεί να λειτουργήσει ένας γονιός, μια μητέρα στη συγκεκριμένη περίπτωση; Πόσο επικεντρωμένη δύναται να είναι στον ίδιο της τον εαυτό, χωρίς αυτό να είναι επιζήμιο για το παιδί του οποίου έχει την ευθύνη της ανατροφής; Και από την άλλη, πόσο απλά μπορεί να επικυριαρχήσει ένας άνθρωπος στις κατακλυσμιαίες προσωπικές ανάγκες που δε του αφήνουν περίσσευμα για σύνδεση με κάποιο άλλο πρόσωπο, ακόμα και αν αυτό είναι το ίδιο του το παιδί;

Διαβάστε αυτό το βιβλίο εάν: θέλετε ένα ανάγνωσμα που σκιαγραφεί μια διαφορετική απεικόνιση της σχέσης μητέρας-παιδιού. Το βιβλίο αποκλίνει από την παραδοσιακή περιγραφή της μητέρας ως τροφού και πηγή ασφάλειας για το παιδί της και εστιάζει κατά κύριο λόγο στην αδυναμία της να υπερβεί τον εαυτό της. Ως συνέπεια, περιγράφονται και οι επιδράσεις αυτής της συμπεριφοράς της στην καθημερινότητα αλλά και στον ψυχισμό του παιδιού της. Ωστόσο, ο τόνος με τον οποίο είναι γραμμένο το βιβλίο δεν είναι ούτε στο ελάχιστο επικριτικός. Παραθέτει με μαεστρία τα γεγονότα, εναλλάσσοντας γρήγορα από παράγραφο σε παράγραφο το βίωμα αυτής της μεγάλης, και για τους δυο πρωταγωνιστές, νύχτας. Το περιεχόμενο της ιστορίας αλλά και ο τρόπος γραφής της καταφέρνουν να γεννήσουν δυνατά συναισθήματα στον/στην αναγνώστη/ρια. Θυμός, φόβος, θλίψη, συμπόνοια, ενόχληση, πίκρα είναι μονάχα μερικά από αυτά.

Για το τέλος, άφησα και μια παλιότερη διαπίστωση που μου ξαναθύμισε αυτή η πικρή ιστορία. Συχνά, είναι τα παιδιά αυτά που ποτέ δεν εγκαταλείπουν τη σχέση με τους γονείς τους, και όχι το ανάποδο, όπως συνηθίσαμε να πιστεύουμε. Μερικά παιδιά παλεύουν να θερμάνουν τη σχέση με τους γονείς τους, αναλαμβάνοντας έτσι μια ενήλικη γονεική ευθύνη (αυτή της συναισθηματικής εγγύτητας) που μπορεί να είναι ακρωτηριαστική συναισθηματικά. Ακρωτηριαστική γιατί χρειάζεται να περικόψουν κομμάτια του εαυτού τους, προκειμένου να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν λίγη συναισθηματική θέρμη, το κόστος της οποίας είναι δυσανάλογο για την ψυχική τους υγεία στο σήμερα αλλά και το αύριο.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα: H Χάνε Έρσταβικ (28 Νοεμβρίου 1969 – ) είναι πολυβραβευμένη Νορβηγή συγγραφέας. Το βιβλίο της «Αγάπη» (1997) έδωσε σημαντική ώθηση στην συγγραφική της καριέρα. Το 2006, η δημοσκόπηση της έγκριτης εφημερίδας «Dagbladet» ανέδειξε το βιβλίο της ως το έκτο πιο αγαπημένο Νορβηγικό βιβλίο των τελευταίων 25 ετών. Το 2018, η «Αγάπη» συγκαταλέχθηκε στην βραχεία λίστα βιβλίων για το Eθνικό Βραβείο Βιβλίου των ΗΠΑ στην κατηγορία της μεταφρασμένης λογοτεχνίας, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο τη διεθνή αναγνώριση του. Βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε 15 γλώσσες.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

Συγγραφέας: Χάνε Έρσταβικ

Μετάφραση: Σωτήρης Σουλιώτης

Εκδόσεις: Καστανιώτης

Έτος έκδοσης: 2022

Αριθμός σελίδων: 146