Το βιβλίο «Έθιμα Ταφής» της Χάνα Κέντ είναι ένα εξαιρετικά ατμοσφαιρικό βιβλίο, που μεταφέρει τον αναγνώστη στην παγωμένη Ισλανδία του 19ου αιώνα με μεγάλη ενάργεια. Βασισμένο σε αληθινά γεγονότα αλλά και διανθισμένο με φανταστικά στοιχεία, περιγράφει την εκτέλεση της η Άγκνες Μάγκνουσντότιρ, που ήταν και το τελευταίο πρόσωπο που εκτελέσθηκε στην Ισλανδία. Η συγγραφέας για τη συγγραφή του βιβλίου έκανε εκτεταμένη εθνογραφική και ιστορική έρευνα, μέρος των αποτελεσμάτων της οποίας έχει ενσωματωθεί αφηγηματικά και στο βιβλίο.
Ποιο θέμα διαπραγματεύεται το βιβλίο; Η αφήγηση της ιστορίας ξεκινά το 1828 στην Ισλανδία, όπου η Άγκνες Μάγκνουσντότιρ, μαζί με άλλα δυο άτομα, καταδικάζεται σε θάνατο, λόγω της δολοφονίας δυο ανδρών, του Νάταν Κέτιλσον και του Πέτουρ Γιόνσον. Η δολοφονία έλαβε χώρα το βράδυ της 13ης Μαρτίου του 1828 στο υποστατικό του Νάταν στην περιοχή του Ιλουγκάσταντιρ.
Στις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου βλέπουμε την νομαρχιακή απόφαση της μετεγκατάστασης της Άγκνες από την περιοχή της κράτησης της στην περιοχή του Κορνσάου και συγκεκριμένο στο υποστατικό του κυβερνητικού υπαλλήλου Γιον Γιόνσον, όπου κατοικεί με την οικογένεια του. Αυτή η απόφαση εγείρει μεγάλη αναστάτωση στην οικογένεια, η οποία εκτός από τον Γιόν αποτελείται από τη σύζυγο του Μαργκρέτ και τις κόρες τους Λάουγκα και Στέινα. H Άγκνες εγκαθίσταται στο σπίτι περιμένοντας την εκτέλεση της και αναλαμβάνει χρέη παραδουλεύτρας, μια ιδιότητα την οποία είχε όλη της τη ζωή.Παράλληλα, η Άγκνες έχει ζητήσει να κάνει χρήση ενός από των ελαχίστων δικαιωμάτων της ως θανατοποινίτισσα, να διαλέξει δηλαδή τον ιερέα ο οποίος θα προσπαθήσει να «εξαγνίσει» τη ψυχή της πριν τιμωρηθεί με παραδειγματικό θάνατο. Η Άγκνες διαλέγει τον ιεροδιάκονο Τότι, ο οποίος είναι ένα πολύ νεαρό μέλος του κλήρου.
Μέσα από τις αφηγήσεις της στον ιεροδιάκονο, εν είδει εξομολόγησης, η ζωή της ξεδιπλώνεται σιγά σιγά, καθώς η Άγκνες αντιμετωπίζει το δισταγμό και τον πόνο της αναβίωσης των τραυματικών καταστάσεων που έζησε. Ξεκινώντας από την παιδική της ηλικία μιλά για όσα βίωσε ως παραδουλεύτρα σε όλα τα υποστατικά που εργάστηκε, με τελευταίο το υποστατικό του Νάταν, ο οποίος εκτός από «αφεντικό» της ήταν και εραστής της.
Όσο η συσχέτιση της Άγκνες με την οικογένεια προχωρά, τόσο οι δυο πλευρές διαπλάθονται από την συνύπαρξη. Και όσο οι διηγήσεις στον ιεροδιάκονο Τότι συνεχίζουν, και από κρυφές και απομονωμένες γίνονται φανερές και συμμετοχικές, τόσο η θέση της Άγκνες γίνεται πιο ευκρινής και ανθρώπινη.
Η Άγκνες θα εκτελεστεί στις 12 Ιανουαρίου του 1929, σε ηλικία τριάντα ετών, έχοντας στο πλάι της τον ιεροδιάκονο Τότι και συνοδευόμενη από τους άνδρες της οικογένειας.
Λίγα λόγια για τους χαρακτήρες: Η Άγκνες είναι μια γυναίκα που στην κοινή γνώμη θεωρήθηκε «μάγισσα», «φόνισσα», «γυναίκα αράχνη». Στην πραγματικότητα ωστόσο, ήταν μια εγγράμματη γυναίκα, με έφεση στην ποίηση, που εργάστηκε σκληρά στη σύντομη ζωή της ως παραδουλεύτρα σε διάφορα υποστατικά. Ούσα χωρίς οικογένεια από πολύ νωρίς στη ζωή της πάλεψε να ανταπεξέλθει με τη δική της δύναμη, μέχρι και το τέλος της ζωής της, το οποίο αποφασίστηκε βίαια εξαιτίας του φόνου που κατηγορήθηκε πως διέπραξε. Η περιγραφή της μετάβασης της Άγκνες από τη σιωπή, την ατίμωση και σχεδόν την ανυπαρξία κατά την διάρκεια της κράτησης της στο ξεδίπλωμα των σκέψεων, των συναισθημάτων και της ιστορίας της κατά τη διάρκεια της φιλοξενίας της στο υποστατικό του Γιον, αγγίζει βαθιά τον/την αναγνώστη/τρια. Η υπόσταση της αλλάζει και παύει να ακολουθεί τη φήμη της και τις υποθέσεις της κοινωνίας σχετικά με τα κίνητρα και το ποιόν της. Μέσα στην αφήγηση, βλέπουμε και τον έρωτα της με τον Νάταν, μια συνθήκη που επίσης δεν ήταν μια ευτυχής συγκυρία για την ίδια. Προς το τέλος του βιβλίου ο/η αναγνώστης/τρια γνωρίζει και τον χαρακτήρα του Νάταν, αποκτώντας μια ακόμη πιο σφαιρική γνώση του ειδυλλίου.
Η οικογένεια του Γιον Γιόνσον απεικονίζεται ως μια οικογένεια δεμένη, σκληραγωγημένη, με τάξη και οργάνωση για τη λειτουργία του υποστατικού τους. Στην αρχή του βιβλίου έρχεται αντιμέτωπη με την επιβεβλημένη φιλοξενία μιας «φόνισσας», γεγονός που εγείρει την ανησυχία, την αντίδραση και το φόβο της αλλά και την κοινωνική ντροπή. Όμως από την πρώτη κιόλας συνάντηση με την Άγκνες, το ανοιχτό συναισθηματικό «παράθυρο» της οικογένειας φαίνεται καθαρά, αφού η Μαργκρέτ τα βάζει με τους φύλακες σχετικά με τις συνθήκες μεταφορές της κρατούμενης. Η Στέινα, το πιο ευάλωτο μέλος της οικογένειας που αντιμετωπίζει νοητικά ζητήματα, θα είναι η πρώτη που θα προσπαθήσει να προσεγγίσει την Άγκνες, δεχόμενη επίκριση από την υπόλοιπη οικογένεια. Σταδιακά όμως όλα τα μέλη θα ακούσουν με αυξανόμενη επιείκεια την ιστορία της Άγκνες.
Τέλος, κομβικό πρόσωπο της ιστορίας είναι και ο ιεροδιάκονος Τότι, τον οποίο παρακολουθούμε από την αρχική έκπληξη της επιλογής του ως πνευματικού καθοδηγητή της Άγκνες, μέχρι και τη συνοδεία της στο εκτελεστικό απόσπασμα. Η προσπάθεια του Τότι να παρασταθεί πνευματικά στην Άγκνες είναι συγκινητική μιας και τα εμπόδια που κλήθηκε να υπερκεράσει ήταν πολλά. Η απειρία του εντός του κλήρου, η πολύ μακρινή απόσταση των υποστατικών τους, οι εξαιρετικά επικίνδυνες καιρικές συνθήκες, η κοινωνική κατακραυγή για την περίπτωση της Άγκνες, οι προσωπικές του στάσεις, όλα ήταν συνθήκες στις οποίες ο ιεροδιάκονος στάθηκε με μεγάλη επιτυχία και αξιοπρέπεια. Υπερβαίνοντας το συμβατικό ρόλο του κληρικού, ο οποίος διαβάζει βιβλικά αποσπάσματα και προσπαθεί να νουθετήσει την παραστρατούσα, ο ίδιος υιοθετεί έναν ανθρώπινο ρόλο με κέντρο την Άγκνες και την ιστορία της και γίνεται η γέφυρα ανάμεσα στην ίδια και την οικογένεια του Γιον.
Διαβάστε αυτό το βιβλίο εάν: θέλετε ένα βιβλίο που βασίζεται σε αληθινά γεγονότα και απεικονίζει τις συνθήκες διαβίωσης στην Ισλανδία του 19ου αιώνα, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πραγματιστικό επίπεδο. Το «Έθιμα Ταφής» προσφέρει ένα πανόραμα στη ζωή των κατοίκων της Ισλανδίας, όπου οι γεωμορφολογικές, οι καιρικές και οικονομικές συνθήκες δημιουργούν μια εξαντλητική σωματικά και πνευματικά συνθήκη, η οποία αναπόφευκτα αντανακλάται και στην κοινωνία. Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται και η θέση της γυναίκας εντός αυτής της κοινωνίας, παρακολουθώντας την πορεία της πρωταγωνίστριας προς έναν αναπόδραστο, κοινωνικά επιβεβλημένο θάνατο.
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα: Η Hannah Kent (Χάνα Κεντ) γεννήθηκε στην Αδελαΐδα της Νότιας Αυστραλίας το 1985. Το πρώτο της μυθιστόρημα, Έθιμα ταφής (Ίκαρος, 2014), έγινε διεθνές best seller, μεταφράστηκε σε 28 γλώσσες και απέσπασε τα εξής βραβεία: ABIA Literary Fiction Book Of The Year 2014, ABA Nielsen Bookdata Bookseller’s Choice Award 2014, 2014 Indie Awards Debut Fiction Of The Year, Victorian Premier’s Literary Award People’s Choice Award 2014 και FAW Christina Stead Award 2013.Το δεύτερό της μυθιστόρημα, Οι Καλοί (Ίκαρος, 2017), μεταφράστηκε σε 10 γλώσσες και βρέθηκε στη βραχεία λίστα για το Walter Scott Prize for Historical Fiction, το Indie Book Award for Fiction και το ABIA Literary Fiction Book of the Year. Το τρίτο της μυθιστόρημα, Λατρεία (Ίκαρος, 2022), μόλις κυκλοφόρησε στα αγγλικά και συμπεριλήφθηκε στη μακρά λίστα για το βραβείο Indie Book Award for Fiction 2022. Η Χάνα Κεντ είναι συνιδρύτρια και αρχισυντάκτρια του λογοτεχνικού περιοδικού Kill Your Darlings της Αυστραλίας. (Με πληροφορίες από την ιστοσελίδα των εκδόσεων Ίκαρος)
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΒΙΒΛΙΟΥ
Συγγραφέας: Χάνα Κέντ
Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου
Εκδόσεις: Ίκαρος
Έτος έκδοσης: 2014
Αριθμός σελίδων: 418
